پشم و تبدیل آن به نخ قالیباقی

پشم های مرغوب مورد استفاده به عنوان مواد اولیه قالی بافی بیشتر از دامنه­ی کوه های البرز و رشته کوه های زاگرس هستند. مخصوصا سنندج و کرمانشاه و شمال خراسان و سیستان و بلوچستان و قسمت های مرکزی ایران است و به دلیل مرغوبیت زیاد برای تهیه فرش های بادوام و با کیفیت مناسب هستد.

پشم گوسفند

تقریبا اکثر گوسفند های ایران از نوع نژادی هستند که پشم هایی ضخیم دارد و می توان گفت ۶۵% تا ۷۰% از نوع هتروتیپ است .که در فصل بهار چیده می شود که کیفیت بهتری نسبت به پشم های پاییزه دارند و سفیدی آنها بیشتر است. به همین دلیل بهتر رنگ را به خود می پذیرند . البته رنگ پایه پشم های گوسفندان نژاد سفید ، سفید خالص نیست و به زرد روشن و نخودی متمایل است . فقط گوسفندان نژاد سیستانی به طور کامل سفید و براق هستند .

استفاده نخ قالیبافی ابریشم

از پشم معمولاً پرز یا گوشت فرش بافته می‌شود ولی بافندگان ایلیاتی مانند قشقایی‌ها، بلوچ‌ها، تراکمه و طوایف لر تارو پود فرش‌های خود را نیز از آن انتخاب می‌کنند. به ندرت درگذشته نیز برخی از فرش‌های همدانی و بلوچی با پشم شتر بافته می‌شد. به جز فرش‌های ابریشم تقریباً در تمام مراکزبافندگی ایران شیرازه‌های فرش را از جنس پشم انتخاب می‌کنند. البته در فرش‌های لری و بلوچی گاهی از موی بز برای این منظور استفاده می‌کنند. در موارد معدودی درگذشته برخی از سوداگران و قالی بافان متقلب از الیاف سلولزی پشم نمامانند کوپرآمونیوم ویسکوز که از صورت نخ خارج شده و دوباره رشته شده بودند یا از پشم مردار دربافت فرش استفاده می‌کردند. پشمی که از گوسفند چیده می‌شوددارای مواد خارجی است که قبل از ریسندگی باید آن‌ها را جدا کرد.

این مواد عبارت انداز:چربی پشم(لانولین) که عامل جلوگیری از شکستن الیاف می‌باشد و در پوست حیوان تولید می‌شود رطوبت ناشی از ادرار و عرق بدن حیوان که درروی آن خشک شده و حاوی املاح و پتاسیم وسدیم و اسیدهای معدنی و آلی است و همچنین شن و خاک و خاشاک و سوخته‌های داغ و باقی ماندهٔ روغن‌ها و مرهم‌هایی که برای التیام زخم بر روی بدن حیوان مالیده‌اند. برای جداکردن این مواد باید الیاف را شستشو داد. بعد از این عمل باید آب شکم را با دقت گرفته شده و در مکانی کاملاً تمیز به صورت یکنواخت خشک شود. سپس آنها را می‌ریسند و سپس کلاف‌های حاصله رادر کارگاه رنگرزی به رنگ‌های مورد نظر درمی‌آورند. پشم‌های دست ریس بیشتر در روستا‌ها و مراکز قالی بافی ایلیاتی تهیه می‌شود.